Theo (60) uit Spaubeek overwon zijn schaamte en helpt nu andere laaggeletterden: ‘Ik kon vroeger nooit de weg vinden’

De weg vinden, belastingbrieven lezen of een mailtje tikken: voor Theo Selder (60) uit Spaubeek was dit vanwege zijn laaggeletterdheid bijna zijn hele leven een grote opgave. „Sinds ik mijn eigen schaamte overwon en hulp zocht, gaat het veel beter met me.” Zoveel beter, dat hij nu andere laaggeletterden in de Westelijke Mijnstreek helpt.

„Een ciabatta met kaas, graag.” Meteen schiet Theo in de stress. Een baantje in de catering leek hem leuk. Maar steeds als iemand zo’n soort broodje bestelt, krijgt hij het lastig. „Alstublieft mevrouw, uw ci… ci….”. Hij krijgt het niet uitgesproken, het woord is te moeilijk. Al snel grijpt zijn baas in. „Theo, ik zie dat je moeite hebt met sommige zinnen. Is een taalcursus niet iets voor jou?” Dat ziet hij wel zitten. „Ik wilde er alles aan doen om mijn laaggeletterdheid te verbeteren. Dat houdt in dat je wel kunt lezen, schrijven en rekenen, maar hier heel veel moeite mee hebt. Het is dus iets anders dan analfabeet zijn, waarbij mensen dit helemaal niet kunnen.”

Opluchting
Alles veranderde toen Theo die taalcursus volgde. „Omdat ik daar veel nieuwe woorden leerde, lukt het me nu om broodjesnamen als ciabatta en pita uitspreken. Zo kan ik fijn mijn werk doen.” Om andere laaggeletterden te helpen, is Theo nu ook taalambassadeur in de Westelijke Mijnstreek. Dit is een project vanuit het VISTA college, legt Maddy Kuipers, projectleider laaggeletterdheid Westelijke Mijnstreek, uit. „In Beek is zeven procent van de mensen tussen de 16 en 65 jaar laaggeletterd. In Stein ligt dit aantal op zeven procent en in Sittard-Geleen op negen. Hoewel deze cijfers onder het gemiddelde van elf procent in Limburg liggen, is het nog steeds hard nodig dat we er iets aan doen.” Daarom brengt Vista taalambassadeurs nu in contact met onder meer de gemeente Sittard-Geleen en het Zuyderland-ziekenhuis, zegt Kuipers. „Samen nemen zij brieven door, waarbij de ambassadeurs moeilijke woorden doorstrepen. De instanties maken de brieven erna eenvoudiger, zodat ze voor iedereen te begrijpen zijn.”

Belemmering
Moeite hebben met woorden uitspreken en overheidsbrieven lezen zijn niet de enige zaken waar laaggeletterden in hun dagelijks leven tegenaan lopen. Zo kon Theo ook geen e-mails schrijven. „Heel lastig, want via die weg wordt eindeloos veel medegedeeld. Herhaalrecepten bij de dokter bestellen ging ook niet: Latijn is al helemaal onbegrijpelijk. En ik kon zowat mijn hele leven vaak de weg niet vinden, omdat het lezen van wegwijsborden lastig was.” Inmiddels kan hij dit allemaal grotendeels wel. „Gelukkig! Eindelijk, na al die jaren.” Bij Theo ontstond zijn laaggeletterdheid al vroeg, op de basisschool. „Het niveau van woordjes leren en schrijven was voor mij te hoog. In die tijd had je geen speciaal onderwijs en tot overmaat van ramp werd ik door de leraar achterin de klas gezet, omdat hij me te langzaam vond. Daardoor kon ik het bord minder goed lezen en raakte ik nog meer achter op de lesstof.”

Schaamte
Hoe minder Theo als kind kon lezen, hoe meer hij zich schaamde. „Pas sinds ik onlangs de moed vond om me over die drempel heen te zetten om die taalcursus te doen, gaat het beter met me. Ik probeer nu anderen ervan te overtuigen hoe belangrijk het loslaten van die schaamte is.” Mede vanwege deze reden worden ervaringsdeskundigen bewust ingezet als taalambassadeur, vult Kuipers aan. „Zij kunnen werkgevers en mensen uit de doelgroep overtuigen van het nut om laaggeletterdheid aan te pakken. Als Theo uit eigen ervaring vertelt hoe goed hij nu functioneert, komt zoiets echt binnen. Hopelijk leidt het ertoe dat laaggeletterden dezelfde vrijheid mogen ervaren die Theo nu ook voelt.”

Bron: de Limburger